De rol van de diepe ondergrond in de energietransitie

Eigen bodem en alternatieven

De energietransitie raakt ons allemaal. Burgers, bedrijven, overheden. De gascrisis vanwege de oorlog in de Oekraïne heeft dat alleen maar duidelijker gemaakt. Het legt bloot hoe afhankelijk Nederland nog is van Russisch gas. Waarnemend mt-lid Caroline: ‘Een deel van de oplossing daarvoor ligt op korte termijn in onze eigen bodem. In het gas dat daar nog zit. Tegelijkertijd moeten we natuurlijk zo snel mogelijk overstappen naar alternatieven. Ook bij de energietransitie speelt de diepe ondergrond een belangrijke rol.’

Gaswinning

De gaswinning in Groningen wordt beëindigd om het risico op aardbevingen te verminderen en te zorgen dat het weer veiliger wordt in de provincie. Maar Nederland telt ook nog een groot aantal kleinere gasvelden. Op land, op zee. Daar wordt gas gewonnen zolang dat veilig kan. Projectsecretaris Celeste houdt zich bezig met vergunningverlening hiervoor en de bijbehorende informatievoorzieningen. De aanvragen komen bij EZK binnen, waarna ik deze check op compleetheid.  Daarna zet ik adviesvragen uit aan de adviseurs die wij raadplegen. Het raadplegen van verschillende onafhankelijke adviseurs is voor het ministerie belangrijk, omdat hierdoor een zorgvuldig besluit kan worden genomen.Ook verzorg ik de informatievoorziening voor belanghebbenden. Dan moet je denken aan kennisgevingen en informatiebijeenkomsten. Ik vind het boeiend om contact te hebben met niet alleen de aanvragers van de vergunningen, maar ook adviseurs en andere stakeholders. Door mijn rol als eerste aanspreekpunt hoor ik alle kanten van het verhaal, die ik dan ook weer door kan spelen zowel intern als extern. Dit zorgt ervoor dat we kunnen leren en verbeteren.’

Waterstof

EZK  maakt zich hard voor de productie en toepassing van duurzame waterstof als een van de alternatieven voor fossiele brandstoffen. Het opslaan van waterstof in bijvoorbeeld zoutcavernes in de diepe ondergrond is een serieuze optie. EZK ontwikkelt hiervoor een beleidskader. Carla, senior beleidsmedewerker, werkt daaraan mee. ‘Met mijn kennis mag ik de bewindspersonen adviseren. De dynamiek achter politieke debatten, de internationale ministeriële bijeenkomsten: dat spreekt me aan in dit werk.’ Ook haar collega senior beleidsmedewerker Mirthe draagt bij aan de ontwikkeling van de waterstofmarkt. Ze is projectleider voor een groot Europees subsidietraject om de waterstofketen te ondersteunen. ‘In mijn rol kan ik ervoor zorgen dat waterstofprojecten in Nederland van de grond komen, omdat we ze net dat laatste zetje weten te geven.

Aardwarmte

Aardwarmte, ook wel geothermie genoemd, is warmte die zich in de ondergrond bevindt, tussen de 500 meter en ongeveer 4.000 meter diepte. Een alternatieve energiebron, die bijvoorbeeld goed gebruikt kan worden voor het verwarmen van huizen. Voor het winnen van aardwarmte hebben partijen diverse vergunningen nodig. ‘Ik coördineer de procedures voor de vergunningen die nodig zijn om voor langere termijn aardwarmte te mogen winnen. Verder ben ik binnen het cluster Mijnbouwvergunningen de trekker voor de implementatie van een wijziging van de Mijnbouwwet voor aardwarmte. Met deze wijziging wordt een meer specifiek stelsel voor aardwarmte als warmtebron uit de diepe ondergrond vastgelegd dat aansluit bij de specifieke eisen voor geothermie. Mijn collega’s bij mijnbouwbeleid hebben de afgelopen jaren gewerkt aan deze wijziging die noodzakelijk is om geothermie in Nederland te laten groeien. Dat betekent ook een nieuwe vergunningsstructuur, specifiek voor aardwarmtewinning. Naast dit alles fungeer ik ook als linking pin met de andere clusters die zich bezighouden met bijvoorbeeld subsidies en de bovengrondse afzet van aardwarmte door warmtenetten’, zegt senior beleidsmedewerker Sophie.

CO2-opslag

Nederland wil de CO2-uitstoot snel terugdringen. Daarom zet het kabinet in op CO2-opslag in de diepe onderbodem, in lege gasvelden in de Noordzee. Het is een tussenoplossing voor de industrie om te voldoen aan de klimaatafspraken. De afvang en opslag van CO2 heet ‘carbon capture and storage’ (CCS). EZK ontwikkelt ook hiervoor beleid, zodat  randvoorwaarden duidelijk zijn. Of het nu gaat om veiligheid of ruimtelijke inpassing.

Toekomst op de onderbodem

Dat er veel potentie schuilt in de Nederlandse ondergrond is helder. Maar mijnbouw en andere activiteiten in de diepe ondergrond roepen steevast vragen op. Leiden tot maatschappelijk debat. ‘Niet iedereen is blij met mijnbouw in de nabije omgeving. Daarom ontwikkelt EZK kaders en verlenen we vergunningen, zodat er veilig, duurzaam en verantwoord kan worden gewonnen. Van aardwarmte tot gas. En we informeren de Tweede Kamer over de toekomst van de ondergrond in Nederland. Hoe we dat voor ons zien. Hoe we het maatschappelijk draagvlak voor en acceptatie van gebruik van de diepe ondergrond kunnen vergroten de komende jaren in het licht van de energietransitie’, besluit Caroline. 

Wil jij meewerken aan de energietransitie en de kansen die de diepe onderbodem hiervoor biedt? Bekijk de vacatures bij DGGO bij het ministerie EZK.