Begrip op het werk voor een psychische kwetsbaarheid

Bipolaire stoornis

Toen Nadya 22 jaar was, liep ze stage bij een vrouwenrechtenorganisatie in Melbourne in Australië. In deze periode werd ze voor het eerst manisch en kwam in een psychose terecht. Er volgde een gedwongen opname op een psychiatrische afdeling en een diagnose. Nadya lijdt aan een bipolaire stoornis type 1, een psychische aandoening waarbij je stemming tussen twee uitersten schommelt, manisch en depressief, met daartussen stabiele perioden. Regelmaat, rust en zonodig medicatie zijn voor haar belangrijk om in balans te blijven.

Vreemdelingenrecht

‘Ik wilde dolgraag strafrechtadvocaat worden,’ vertelt Nadya, ‘en heb nog korte tijd bij een advocatenkantoor gewerkt. Maar ik moest al snel onder ogen zien dat de werkdruk, stress en onregelmatige werktijden bij mij een manie uitlokten.’ Het duurde jaren voor Nadya kon accepteren dat ze door haar arbeidsbeperking niet de carrière kon maken die ze voor ogen had. ‘Daar zat ik dan met mijn master Rechtsgeleerdheid en een Wajong uitkering. Ik moest een andere invulling geven aan mijn toekomst en besloot de module vreemdelingenrecht te gaan volgen. Mijn Eritrese moeder is als vluchteling naar Nederland gekomen en vreemdelingenrecht interesseerde me altijd al. Ik ging als vrijwilliger bij Vluchtelingenwerk werken. Toen ik merkte dat ik het werk best aankon, ging ik met begeleiding van de  Stichting Studeren & Werken Op Maat (SWOM) op zoek naar een baan.’

‘Te vaak doen hoogopgeleiden met een arbeidsbeperking werk dat eigenlijk onder hun niveau ligt’

Verweerschrijver

Bij de IND kon Nadya aan de slag in een mbo-functie met doorstroommogelijkheden. Nadya: ‘Dat leek me wel wat, want het was laagdrempelig en zo kon ik rustig wennen aan de werkomgeving. Het ging prima en na een jaar klom ik op naar een wo-functie als verweerschrijver. Mijn werk houdt in dat ik afgewezen aanvragen voor een verblijfsvergunning analyseer. Het gaat om aanvragers die een beroep instellen omdat de aanvraag voor een verblijfsvergunning of machtiging tot voorlopig verblijf is afgewezen. En wiens bezwaar ook is afgewezen. Voor deze zaken schrijf ik het verweer voor de rechtbank namens de staatsecretaris. Dat kan een handhaving van de afwijzing zijn, maar er kunnen ook redenen zijn voor een heroverweging of een intrekking.’

Betekenisvol werk

Haar baan als verweerschrijver bij de IND geeft Nadya de stabiliteit die ze nodig heeft om psychisch in balans te blijven. ‘Ik werk volledig zelfstandig aan de dossiers en deel mijn eigen tijd in. Word ik te druk of hyper, dan zoek ik het sociaal isolement op, want ik mag altijd thuiswerken.’ Ondanks haar psychische kwetsbaarheid heeft Nadya een baan gevonden die bij haar past en waar ze voldoening uit haalt. Nadya: ‘Het is betekenisvol werk. De beoordeling van een verblijfsaanvraag door de IND heeft immers grote impact op het leven van een aanvrager. Ik onderzoek of afwijzingen door de IND juridisch gegrond zijn en of alles klopt. Mijn werk kan het verschil maken. En ik ben blij dat ik op mijn eigen opleidingsniveau werk. Want je ziet nog vaak dat hoogopgeleiden met een arbeidsbeperking, werk doen dat eigenlijk onder hun niveau ligt.’

‘Dat mijn collega's begrijpen wat ik nodig heb, betekent veel voor mij’

Beetje té gezellig

In het eerste jaar wist alleen Nadya’s manager van haar bipolaire stoornis af. ‘Maar ik vond het steeds lastiger om zo’n belangrijk deel van mezelf te verzwijgen voor mijn collega’s,’ vertelt ze. ‘Ik wilde mezelf kunnen zijn en heb in een intern blad mijn verhaal met iedereen gedeeld.’ Ook stelde ze een signaleringsplan op voor haar collega’s, met een beschrijving van de symptomen van haar ziekte. ‘Ik neig meer naar de manische dan naar de depressieve kant’, legt ze uit. ‘Ik word dan uitgelaten, hyperactief en ben niet te stuiten. Als ik niet word afgeremd, kan ik psychotisch worden. Een collega zei eens tegen me: ’Nou word je een beetje té gezellig’. Toen realiseerde ik me dat ik inderdaad richting manie ging. Ik sliep te weinig, stond ‘s nachts iets lekkers voor mijn collega’s te koken en kwam daarmee al om 7 uur ’s ochtends aanzetten op kantoor.’ Nadya is blij met het begrip voor haar beperking. ‘Flexwerken is de norm bij ons, maar omdat ik vaak concentratieproblemen heb, kreeg ik een eigen werkkamer. Dat mijn collega’s begrijpen dat ik dit nodig heb, betekent veel voor mij.’

Van kwetsbaarheid naar kracht

Nadya vraagt op verschillende manieren aandacht  voor de positie van mensen met een arbeidsbeperking. Zo is ze binnen de Rijksoverheid  betrokken bij de beweging Onbeperkte Denkers en actief als ambassadeur Levend Verlies. In 2020 gaf ze in eigen beheer haar boek Van kwetsbaarheid naar kracht uit. Het eerste exemplaar reikte ze uit aan prinses Laurentien van Oranje, in het bijzijn van haar collega’s en de hoofddirecteur van IND.