Het is maart 2020 als heel Nederland tot stilstand komt door COVID-19. Jesse Geul, adviseur werving en selectie bij de Belastingdienst zit midden in een werving van 200 rechercheurs voor de Fiscale inlichtingen- en Opsporingsdienst, de FIOD. Na de schrik en een korte pauze wordt er snel pragmatisch met de situatie omgegaan: online solliciteren. Niet iedereen is er fan van. Maar er zijn ook voordelen.
Online solliciteren en selecteren: ‘In het begin was het wat ongemakkelijk’
Oude normaal
Bij de Rijksoverheid, dus ook bij de Belastingdienst zijn de procedures voor werving en selectie helder. Jesse: ‘Er wordt een vacature aangemeld door de klant, in dit geval de FIOD. Vervolgens neem ik contact op met de vacaturehouder, stelt in samenspraak de vacaturetekst op, en plaats de vacature online. Na de briefselectie hopen we in iedere geval 4 sollicitanten uit te nodigen op gesprek. Soms zijn dat er 5 of zelfs 6. Functies bij de FIOD zijn populair dus we krijgen altijd veel reacties. Na de briefselectie ben ik meestal nog een dag of 2 kwijt met sollicitanten te woord staan die het niet zijn geworden. Dat vind ik een belangrijk onderdeel van mijn vak en ik neem daar dan ook de tijd voor.’
‘Eigenlijk is alles onveranderd gebleven met 1 belangrijk verschil: alles vindt online plaats’
Nieuwe normaal
Het 1e effect van de lockdown was merkbaar voor Jesse: ‘Al onze klanten zetten hun vacatures on hold. Ook voor de FIOD werd er een kleine pauze gehanteerd. Nieuwe collega’s bij de FIOD volgen eerst een rechercheopleiding. Deze vindt fysiek plaats. Ook deze werd tijdelijk stopgezet gezet waardoor we niemand konden aannemen. Na ongeveer een maand gingen we terug naar de normale gang van zaken. Eigenlijk is alles onveranderd gebleven met 1 belangrijk verschil: alles vindt online plaats. Dus de briefselectie, sollicitatiegesprekken en arbeidsvoorwaardengesprekken: alles gebeurt online. Maar alle procedures zijn hetzelfde gebleven.’
Randvoorwaarden
Dat online solliciteren anders is beaamt Jesse: ‘Over sommige zaken hoef je niet meer na te denken en over andere zaken moet je juist wel na denken. Dat is even schakelen. Een groot voordeel is dat je minder op randvoorwaarden beoordeelt. Als iemand binnen komt, vorm je onbewust een oordeel. Dat komt door bijvoorbeeld kleding, manier van lopen, manier van een hand geven. Uiteraard is het de kunst in mijn vak dat je dat oordeel uitstelt en alleen kijkt naar de inhoud. Maar mensen die dit minder vaak doen, zijn daar snel door beïnvloed. En dan is het moeilijk om objectief te blijven tijdens zo’n gesprek. Online is die subjectiviteit er nauwelijks. Je gaat zitten en het gesprek begint. Het enige wat je ziet is iemands hoofd, dus geen kleding, een tas, er wordt geen hand gegeven of koffie gehaald, dat valt allemaal weg. Je moet echt inhoudelijk luisteren naar wat iemand zegt. Dat vind ik een pluspunt.’
Afspraken en rolverdeling
De eerste online sollicitatiegesprekken vond ook Jesse wat ongemakkelijk, maar ook hier geldt dat oefening kunst baart. Bij een fysiek sollicitatiegesprek kan je elkaar aanvullen of in de rede vallen. Online gaat dat niet. Dus duidelijke afspraken en een rolverdeling zijn belangrijk. Jesse: ‘Het is wat harder werken, zo’n videogesprek. Je stelt meer verdiepende vragen om zo voldoende informatie te verzamelen en een compleet beeld te krijgen. Het gesprek gaat ook minder natuurlijk. Soms is er geen klik, maar een sollicitant heeft ‘recht’ op 3 kwartier gesprek. Dat kan soms oncomfortabel aanvoelen.’
‘Wat ik vaak zie is dat sollicitanten vervallen in clichés en algemeenheden’
Oud of nieuw?
Of we dit zo blijven doen? Tja, er zijn voordelen en nadelen. De briefselectie doen we nu ook online, via schermdelen, en dat gaat eigenlijk heel goed. Is het gezelliger? Nee dat niet. Het is gezelliger om op kantoor met een bak koffie door de brieven te gaan. Maar voor een briefselectie moet ik soms reizen en los van dat het veel tijd kost, maak ik ook reiskosten. Dus het is zeker de overweging waard om de briefselectie voortaan via videobellen te doen. Het is goedkoper en scheelt veel (reis)tijd. Maar bij collega’s die niet uit de recruitmenthoek komen maar bijvoorbeeld teamleider zijn, merk je de emotie dat men terug naar het oude wil. Zij vinden het juist prettig om iemand persoonlijk te ontmoeten. Wat ik ook hoor, is het idee om in de toekomst de sollicitatiekeuze aan de kandidaat te laten. Persoonlijk vind ik dat een slecht idee, omdat je dan mogelijk een ongelijke beoordeling krijgt als de 1 voor een videogesprek en de ander voor een fysiek gesprek kiest.’
Clichés en algemeenheden
Of je nu online of fysiek sollliciteert, Jesse heef tips voor beide situaties: ‘Wat ik vaak zie is dat sollicitanten vervallen in clichés en algemeenheden. Ik zie regelmatig dezelfde zinnen in motivatiebrieven, mensen vinden het moeilijk zich te onderscheiden van de rest. Ik probeer daarin tips te geven hoe je dat wel kan doen. Bijvoorbeeld wat schrijf je nu op bij hobby’s? Probeer ook daarin onderscheidend te zijn. Uit eten gaan met vrienden vindt iedereen leuk. Als ik mijn eigen advies opvolg, zou ik dus nu moeten vertellen dat ik het heel leuk vind om over geschiedenis te lezen, ik heb op mijn cv een top 3 van geschiedenisboeken neergezet. Dan maak je het persoonlijk.’
1. Wees origineel en authentiek
Vermijd standaardzinnen die je op internet vindt. Omdat het zo vaak gebruikt wordt, verliest het zijn geloofwaardigheid een beetje. Mijn ervaring is dat mensen die eerlijk en authentiek zijn veel meer kans van slagen hebben in een sollicitatieprocedure. Iedereen brengt iets unieks mee wat niet gevraagd wordt in de vacature, maar wel erg wenselijk kan zijn. Benadruk dat dan. Zelden is iemand een 100% match.
2. Een goede brief verricht geen wonderen, maar het kan je net dat zetje geven
Een sollicitant had een interessant cv, maar voldeed niet volledig aan de gestelde eisen. Dat wist hij ook, aangezien hij hierover gebeld had en ik hem verteld had dat zijn kansen niet heel groot waren. ‘En toch probeer ik het’ begon zijn brief. Nadat hij op deze originele manier onze aandacht greep benoemde hij 4 speerpunten van de FIOD en wat zijn toegevoegde waarde daarvoor was. Resultaat, hij mocht op gesprek komen. Met deze brief liet hij zien zich goed verdiept te hebben in de FIOD, origineel en creatief te zijn en doorzettingsvermogen te hebben.
3. Beschrijf je motivatie
Sollicitanten verwarren hun motivatie vaak met een pleidooi waarom zij de geschikte kandidaat zijn. Let maar eens op hoe vaak er staat: ‘Ik zou graag bij jullie willen werken omdat ik denk dat mijn kwaliteiten goed aansluiten op de functie.’ Het is lastig om goed onder woorden te brengen WAAROM je iets wilt. Bedenk dus altijd goed waarom je bij dit bedrijf wilt werken en specifiek deze functie. Stel jezelf als een nieuwsgierige kleuter een aantal keer de waarom-vraag. Meestal brengt dat je tot de kern van je motivatie.
4. Zet een profielfoto op je cv
Sommige mensen kiezen ervoor om geen foto op hun cv te zetten. Ik begrijp waar de angst vandaan komt. Laten we eerlijk zijn, je kan de plank flink misslaan met een foto.
Zorg gewoon dat je een goede foto kiest (of laat maken). En wel om de volgende 3 redenen:
- Je cv is een mini-presentatie van jezelf. Een foto draagt daar positief aan bij.
- Van de meeste mensen is toch wel een foto te vinden op internet. Je kan dus beter zelf bepalen welke foto ze van jou zien.
- De opmaak voelt ouderwets aan zonder foto. Met een moderne opmaak, laat je zien up to date te zijn.
5. Tips voor videobellen: wat kunnen we leren van de toespraak van onze premier?
Antwoord: dat je met de achtergrond iets kan vertellen over jouw waarden. Wat zien we onder andere op de achtergrond bij de historische toespraak van Mark Rutte?
- Quatuor Ebene: cd met klassieke muziek. Rutte is groot fan van klassieke muziek en speelt zelf piano.
- Portret van Thorbecke: Eerste liberale minister-president en de grondlegger van de nieuwe grondwet.
- Meester Ben, 44 jaar in de Schilderswijk. Een boek over een leraar in de Schilderswijk in Den Haag. Rutte is nog steeds gastdocent aan de Johan de Witt Scholengroep in Den Haag. Waar hij maatschappijleer en Nederlands geeft.
Wat is voor jou belangrijk? Een foto van je gezin. Een medaille van een marathon. Een boek over je hobby. Een schilderij van je idool. Maak hier dus slim gebruik van als je een video-sollicitatiegesprek (of een andere belangrijke meeting) moet voeren. De achtergrond moet uiteraard niet te rommelig worden en mag niet afleiden, maar zie het als een extra kans om iets over jezelf mee te geven.