De Guardian, de Barend Biesheuvel en de Arca: bekende schepen op de Noordzee. Ze maken deel uit van de vloot van ongeveer 100 schepen die de Rijksrederij beheert en onderhoudt. Normaliter lijkt geen zee hen te hoog, maar hoe te laveren op een pandemie? Directeur Bianca Janssen over het reilen en zeilen van de Rijksrederij in tijden van corona.
Dit interview is afgenomen op 25 mei 2020 en beschrijft de situatie op dat moment.
‘De eerste vraag van de landelijke crisisteams aan ons was: Wat zijn de vitale functies van de Rijksrederij?’
Wat gebeurde er toen corona officieel een crisis werd? 'Rijkswaterstaat richtte direct na de toespraak van de premier op 13 maart 2020 een eigen Crisis Coördinatie Team op. Daarboven zaten ook nog landelijke crisisteams, die op hun beurt werden aangestuurd door de ministers. De eerste vraag die wij voor hen moesten beantwoorden was: Wat zijn de vitale functies van de Rijksrederij? Na overleg met onze opdrachtgevers stelden we vast dat zowel de bemanning van de schepen als de medewerkers die moeten zorgen dat de bemanning het werk goed kan doen (zoals management, veiligheidsadviseurs en planbureau), tot de vitale functies behoren. Dat betekende dat we de RIVM-richtlijnen voor vitale functies gingen opvolgen: handen wassen, afstand bewaren, sociale contacten zoveel mogelijk beperken, thuisblijven bij 38 graden koorts. Dat was nog voor de lockdown.
'In de periode nog voor de lockdown namen we ook besluiten zoals het afblazen van de internationale survey. Dat deden we natuurlijk in goed overleg met onze opdrachtgever, het ministerie van LNV. Het zou gaan om onderzoek voor de visserij op een schip waar al snel 25 mensen aan boord konden. Dat schip zou op reis gaan, maar we wisten niet of de grenzen ondertussen dicht zouden gaan. Dat risico wilden we niet lopen.'
‘De communicatielijnen waren kort en iedereen was bereid om elkaar te helpen’
Hoe stemden jullie dit soort besluiten onderling af? 'Ons managementteam overlegde dagelijks online over corona. We besloten om mensen die tot de risicogroep behoorden op bijzonder verlof te zetten. Het ging om 12 van de 200 mensen. Daarnaast ging het ziekteverzuim omhoog omdat we mensen uit voorzorg vroegen om bij verkoudheidsklachten en koorts thuis te blijven. We zijn toen met de opdrachtgevers in gesprek gegaan om de vitale functies verder te prioriteren. Wat moet er beslist doorgaan? De betrokken directeuren leverden tabellen aan, en daar gingen weer de nodige telefoontjes overheen. Er was dus veel collegiaal overleg tussen de betrokken ministeries, en steeds over de vraag: hoe doen jullie het nu? Alle betrokken diensten zaten in hetzelfde schuitje, maar de communicatielijntjes waren kort en iedereen was bereid om elkaar te helpen. Ik ben blij dat iedereen er op deze manier inzit. En de passie en de gedrevenheid van onze bemanning: daar ben ik ook echt trots op. De klus moest geklaard moet worden, ook als dit bijvoorbeeld betekende dat ze langer of vaker moesten werken.'
Hoe hou je een vloot overeind als de bemanning dunner wordt? 'We zijn meegegaan met de methodiek die de Kustwacht had bedacht. Zij hebben, net als wij, ook te maken met verschillende ‘opstappers’ aan boord, zoals van de politie en de Douane. De Kustwacht ontwikkelde een werkformule met zo min mogelijk personele wisselingen. Dat betekende bijvoorbeeld dat al het werk vanaf 1 schip en niet meer vanuit 3 schepen werd gedaan. In dit geval bleek de Barend Biesheuvel het beste te voldoen aan de corona-eisen, onder andere omdat het een groot schip is waarop afstand bewaard kan worden. Verder werkten we voor de markeerschepen (die boeien leggen) op afroep. Dat lijkt op een soort storingsdienst.'
'Ondertussen moesten we rekening gaan houden met de landelijke protocollen voor de vitale functies. Die hadden impact op ons werk. Het betekende bijvoorbeeld dat we zoveel mogelijk moesten werken met vaste regionale teams. Daardoor konden we het werk minder efficiënt doen dan normaal. Maar sinds mei zijn we het werkregiem weer wat aan het verruimen. Dat kan nu ook, want het ziekteverzuim loopt terug. Bovendien bleek dat bepaalde taken, die in het begin wat minder prioritair leken, na verloop van tijd toch steeds urgenter werden. Zo was er eerst nog discussie over de planmatige betonning voor de recreatiesector. Dat is het met boeien scheiden van de beroeps- en recreatievaart. Had dit wel prioriteit met deze beperkte capaciteit? Maar toen we zagen dat de recreatievaart weer vol op gang kwam, was er geen discussie meer en hebben we er haast achter gezet om dat goed te regelen.'
'We bereiken nu het omslagpunt: na de eerste operatie om de dienstverlening überhaupt in de lucht te houden en de zorg voor de veiligheid van de mensen, gaan we nu nadenken over blijvende veranderingen in de bedrijfsvoering. Sommige veranderingen hingen al in de lucht, maar worden door de coronacrisis eerder opgepakt. Voor de toekomst van de bemanning hebben we 3 hoofddoelen voor ogen: één flexibele bemanningspool over alle schepen heen; harmonisering van de arbeidsvoorwaarden; en tenslotte harmonisering van de beloning. En voor de toekomstige vloot werken we gestaag verder aan het nieuwe vlootprogramma. Daarbij willen we vertraging van nieuwbouw zo veel mogelijk voorkomen. Onze bestaande vloot wordt namelijk steeds ouder. Daarbij komt dat de maritieme markt ook vraagt om continuïteit in deze moeilijke tijden.'
Hoe gaat het werk er praktisch uit gaat zien de komende tijd? 'Het kantoorpersoneel werkt nog tot 1 september thuis. Alles gaat telefonisch of via skype. Na september gaan de kantoren stapsgewijs weer open. Dit om de veiligheidsmaatregelen te kunnen borgen. Dat betekent dus dat we een mix houden van fysiek en digitaal contact. Dat werkt ook door richting de schepen. Tot nu toe hebben we telefonisch contact via de gezagvoerder. Maar als ook de schepen een digitale verbinding krijgen zal dat veranderen. Dan wordt de afstand tussen kantoor en de schepen ineens kleiner. En verder? De extra aandacht voor personele wisselingen aan boord blijft, en het beperken van het aantal opstappers ook. Verder mag er beperkt bezoek van kantoor aan boord en blijven de hygiënemaatregelen nog van kracht. Sinds kort zijn er, voor wie wil, ook mondkapjes beschikbaar.'