Reconstructie: met het ‘stopvliegtuig’ naar huis

Woensdagochtend 22 april, 08.14 uur, Schiphol

Vlucht OR8602 van TUI is klaar voor vertrek. Er gaan 2 passagiers aan boord van het verder lege vliegtuig: ambassadeur Jeroen Verheul en zijn vrouw reizen mee terug naar Tanzania. ‘We waren op vakantie toen het coronavirus uitbrak. Natuurlijk hebben we overwogen om in Nederland te blijven. Wat als we zelf ziek worden? De medische omstandigheden in Tanzania zijn beperkt. Maar juist nu het team ter plaatse kleiner is omdat enkele collega’s terug naar Nederland zijn gegaan, wil ik daar zijn om hen te steunen.’

Ook als de wielen van het vliegtuig de startbaan verlaten, blijven zijn collega’s in Den Haag en op de ambassades druk bellen en mailen om de vlucht goed te laten verlopen. Want nog niet alle landingsrechten zijn op dat moment rond. In de huidige tijd krijgen luchtvaartmaatschappijen standaard ‘nee’ op een landingsverzoek, maar de lokale ambassade kan via een speciaal verzoek vaak toch toestemming regelen. Lukt dat nu ook? Er ligt een plan B met minder stops klaar, maar niemand wil ook maar 1 Nederlander tevergeefs op het vliegveld laten staan.

Woensdagmiddag 22 april, 12.11 uur, Athene

Vanwege de lange duur van de repatriëringsvlucht is een extra groep bemanningsleden aan boord. Die stapt uit in Athene, zodat zij de eerste ploeg morgenavond kunnen aflossen. Ook voor luchtvaartorganisatie TUI is dit een spannende onderneming. Toen het ministerie van Buitenlandse Zaken en de alarmcentrales hen vroegen of ze deze route konden vliegen, was dat flink puzzelen. Hoe lang duurt de vlucht? Wat gebeurt er als er vertraging is onderweg? Om te zorgen dat de vlucht veilig landt is voor het laatste deel van de route een nieuwe bemanning nodig.

Woensdagavond 22 april, 17.26 uur, Entebbe

Jeroen checkt na de landing snel zijn telefoon. Er is nog steeds geen duidelijkheid over de landingsrechten voor Tanzania. Voor hem en zijn vrouw zou dat kunnen betekenen dat ze de hele route weer mee terug moeten vliegen naar Nederland… gelukkig komt kort na 18 uur alsnog het verlossende appje van zijn collega Lianne in Dar es Salaam. Het vliegtuig heeft toestemming om de volgende ochtend te landen.

Eerst blijft de vliegtuigcrew overnachten in Entebbe om de volgende dag uitgerust aan de intensieve vlucht te beginnen. Voor de crew is een uitzondering gemaakt op de 14 dagen quarantaine die Uganda voor alle inkomende reizigers hanteert vanwege het coronavirus.

Donderdagochtend 23 april, 08.41 uur, Entebbe

In Entebbe stappen 50 passagiers in. Dat zijn niet alleen Nederlanders; ook Belgen, Duitsers, Britten, Finnen, Letten, Zweden, Spanjaarden, Italianen, Denen, Ieren, Fransen, Polen, Noren, vliegen mee. Bij het organiseren van de vlucht is precies berekend hoeveel stoelen overbleven als de Nederlanders die nu mee wilden vliegen aan boord zaten. De Nederlandse ambassades in Entebbe en Dar es Salaam hebben vervolgens bij hun Europese collega ambassades geïnventariseerd welke gestrande Europese reizigers mee terug wilden.

Het inchecken is opnieuw een spannend moment. Vertraging zou grote gevolgen kunnen hebben voor het vervolg van de vlucht. Eerder deze week had de ambassade in Kampala gehoord dat Entebbe Airport om 09.00 uur stipt zou beginnen met werkzaamheden. Het was dus heel belangrijk om voor die tijd in de lucht te zijn!

Donderdagochtend 23 april, 12.49 uur, Dar es Salaam

Een medewerker van de Nederlandse ambassade in Dar es Salaam begeleidt de 86 personen die klaar staan om aan boord te gaan. Backpackers, rondreizende gezinnen, van jong tot oud. In Dar es Salaam stapt ook de met stip oudste passagier op; een Nederlandse man van 90 jaar. Hij strandde in Tanzania na een bezoek aan zijn dochter. De ambassade regelt voor hem een rolstoel en begeleid hem tot het vliegtuig – de reis is al intensief genoeg.

Twee passagiers blijven achter in Tanzania: Jeroen en zijn vrouw reizen vanaf het vliegveld direct door naar huis. Kort voor aankomst checken overheidsambtenaren of de omstandigheden voldoen aan de richtlijnen voor de verplichte 14-daagse quarantaine die Tanzania hanteert. Dat blijkt het geval. ‘We gaan dus ook hier via de laptop en telefoon aan het werk. Je zou zeggen, wat maakt het nu uit of je in Nederland of in Tanzania thuis werkt. Maar psychologisch maakt het echt een groot verschil voor de collega’s op de ambassade. En over twee weken kan ik me weer vrij bewegen. Nodig, want er blijven nog steeds Nederlanders hier die onze hulp nodig hebben.’

Donderdagavond 23 april, 18.05 uur, Cairo

Onderweg naar Cairo loopt het vliegtuig een vertraging op van ongeveer twee uur. Dat blijft niet onopgemerkt. In Den Haag wordt de vlucht nauw gevolgd op flight tracker. In het crisiscentrum op het ministerie van Buitenlandse Zaken zijn verschillende mensen van begin tot eind betrokken bij deze vlucht. Door de vele stops kan er onderweg van alles gebeuren.

In Cairo stappen nog eens 100 mensen in, alleen Nederlandse reizigers dit keer. De reizigers die in Entebbe zijn ingestapt zijn inmiddels 10 uur onderweg. Een hele zit. Maar door meerdere locaties te combineren en door gestrande reizigers uit meerdere landen mee te nemen, lukte het om met een goed gevuld vliegtuig terug naar Nederland te vliegen. En dus zo veel mogelijk van de vele Nederlanders die terug willen thuis te brengen.

Donderdagavond 23 april, 21.18 uur, Athene

Bijna thuis. Zo moet het voelen voor de 236 passagiers die aan boord zijn van het vliegtuig en vaak al weken wachten op deze reis. Maar van Athene naar Schiphol is het toch nog ruim 3 uur vliegen. Omdat de bemanning dan te lang in touw zou zijn, ruilen ze in Athene met de uitgeruste collega’s die ze op de heenweg hebben achtergelaten. Ook 7 Nederlanders stappen in Athene in op deze allerlaatste stop.

Donderdagnacht 24 april, 01.12 uur, Schiphol

Het is nacht als de gestrande reizigers eindelijk op Schiphol aankomen. Een droge, heldere lentenacht. De Europese reizigers gaan vanuit daar verder. Voor de Nederlanders aan boord zit de lange reis er op, zij zijn nu echt bijna thuis.