Het werk van een wetgevingsjurist begint vaak met een politieke wens, bijvoorbeeld ‘geen verkeersslachtoffers meer in 2030’. Mariella: ‘Dan kijk je altijd eerst naar de haalbaarheid. Wat betekent die wens in wettelijke zin voor de samenleving? Voor toezichthouders en handhavers? En hoe past een ambitie eigenlijk in bestaande regelgeving, landelijk en Europees?’
Lijkt het jou interessant om te werken aan wetgeving die Nederland bereikbaar, leefbaar en veilig houdt? Petra en Mariella zijn jurist bij de hoofddirectie Bestuurlijke en Juridische Zaken (HBJZ) van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW). ‘Het is heel waardevol werk. Wij staan aan de basis van de Nederlandse rechtsstaat.’
Simpel, maar juridisch niet haalbaar
‘Ogenschijnlijk simpele politieke doelen zijn soms juridisch niet haalbaar. Neem het streven om alcohol uit het verkeer te verbannen. Als wordt gezegd dat het promillage achter het stuur nul moet zijn, dan kan dat volgens medici niet. Want door het natuurlijke gistingsproces in je darmen heb je van nature vaak een hoger promillage in je bloed. Bij het schrijven van een wet moet je daar rekening mee houden.’
Perspectieven in kaart brengen
Om te voorkomen dat politieke wensen juridisch niet haalbaar zijn, werken wetgevingsjuristen in projectgroepen. Petra: ‘Het doel is om zoveel mogelijk perspectieven en belangen in beeld te brengen vóór een wet in werking treedt. Je vormt als wetgevingsjurist vrijwel altijd een tandem met een beleidsmedewerker en krijgt input van mensen uit de samenleving, bedrijven, toezichthouders, experts en vertegenwoordigers van bijvoorbeeld justitie en het OM.’
Leesbare wetten
Het schrijven van wetgeving is een gevoelig proces, vertelt Petra. ‘Je moet heel precies kijken of de tekst niet in strijd is met hogere regelgeving. Voldoet het aan de politieke wens? Is de wet wel leesbaar en uitvoerbaar? Gelukkig hebben we collega’s die meelezen en toetsen, tot de Raad van State aan toe. Het gaat langs heel veel lagen voordat het echt af is.’
Vragen van minister of staatssecretaris
Het werk van een wetgevingsjurist bestaat niet alleen uit lange marathons. Je moet ook sprintjes kunnen trekken. Mariella: ‘Soms komen er ineens vragen van de minister of de staatssecretaris. Bijvoorbeeld: waarom hebben we zoveel slachtoffers in het verkeer? Daar moet je dan snel een antwoord op formuleren.’
Grote en kleine hoogtepunten
De processen zijn een aaneenschakeling aan grote en kleine hoogtepunten. ‘Je krijgt in al die feedbackrondes reacties terug. Als betrokkenen blij zijn, is dat een mooi moment.’ Petra: ‘Een proces kan jaren duren, maar door die tussenmomenten voelt het niet als te lang. Het wordt nooit saai. Een kamerbehandeling werkt weer anders dan reageren op een advies van de Raad van State. En schrijven van regelgeving wisselen we af met het geven van juridisch advies, bijvoorbeeld hoe de Kaderrichtlijn water moet worden uitgelegd.’
Niet altijd applaus
Een uitdaging van dit werk is dat het nooit lukt om iedereen tevreden te stellen. Mariella: ‘Bij een verkeersongeval zal de straf voor de dader te hoog en de slachtoffers te laag zijn. Je krijgt nooit een uitspraak die iedereen perfect vindt.’ Soms moet je ook een onwelkome boodschap brengen. Petra: ‘Als een wetsvoorstel bijvoorbeeld ingaat tegen de heersende privacywetten, dan moet ik toch echt zeggen dat dat niet gaat. Je bent dus ook de juridische poortwachter. Je moet wel stevig in je schoenen staan en weerstand kunnen bieden. Je krijgt niet altijd applaus.’
Mooier Nederland
Beiden vinden het waardevol dat hun werk aan de basis staat van regels voor een beter en mooier Nederland. Petra: ‘Zo leg ik het ook altijd uit aan mijn jonge kinderen: “Ik maak de regels en daardoor wordt het water schoner.” Dat is heel tastbaar.’ Mariella: ‘We maken het veiliger of schoner voor iedereen. Iedereen in Nederland heeft hiermee te maken. Wat we doen raakt echt iets groters.’