Het Kasteel van Breda

• In deze aflevering van "De techniek achter het Rijksvastgoed" ga ik op bezoek bij de Koninklijke Militaire Academie. De technische experts van het Rijksvastgoedbedrijf kunnen mij alles vertellen over hoe zij dit eeuwenoude kasteel hebben verbouwd en verduurzaamd. En hoe verduurzaam je dit bijzondere monument naar de strenge eisen van deze tijd? Hoe krijg je kilometers aan kabels door die leidingen, oude muur en houten vloeren, naar waar ze nodig zijn? En dan moet je er ook nog voor zorgen dat de techniek van de plannen van twaalf jaar geleden vandaag de dag nog steeds relevant zijn. Hoe? Nout dat ga ik voor je uitzoeken. • Loes! • Hé, Maurice! • Wat een te gekke plek om af te spreken zo op de binnenplaats. • Ja. • Jij bent architect vanuit het RVB en verantwoordelijk voor dit project. Twaalf jaar geleden ben je eraan begonnen, maar ik vraag me af waar begin je dan? • Ja dat is misschien lastig uit te leggen, maar begint eigenlijk als architect gewoon met het in kaart brengen van wat er is. En zeker omdat het zo'n rijksmonument is en een heel bijzonder object omdat het militair is geworden. Dus we hebben met een team gewoon eerst de basis in kaart gebracht. En dat begint dus bij de bouwhistoricus, maar ook de bouwkundige en de werktuigbouwkundige en de elektrotechnicus en de brandveiligheid deskundigen. En als die allemaal de informatie weten aan te reiken, dan kun je met elkaar gewoon deze transitie wel aan. • Oké, als je het hebt over die transitie... Wat kunnen we hier dan zien? Wat is er veranderd? • Nou elke raam is eruit geweest, ze zijn allemaal volledig in kaart gebracht, ook voor de nieuwe generaties, zodat zij weten wat we hebben gedaan. De beglazing is veranderd, het is getrokken beglazing. • Het lijkt alsof dit er al honderden jaren in zit. • Precies! Dat was ook de bedoeling. We hebben samen met de TU Eindhoven een simulatiemodel gemaakt om te kijken; Hoe kunnen we het gebouw toekomstvast restaureren? Dit soort beglazing zit qua isolatiewaarde tussen enkel en dubbel in. Dat bleek voor dit gebouw energetisch de beste oplossing op het gehele jaar gezien. • En wat kunnen we nog meer zien? • Ja, er zijn nieuwe schoorstenen teruggebracht. Want voor de energietransitie wil je natuurlijk ook dat je je warmte weer terughaalt uit je lucht, WTW systeem, dat kennen de meeste mensen ondertussen ook wel. En dat betekent dus dat je mechanische luchttoevoer en -afvoer hebt. En je zult dus met lucht het gebouw in en uit moeten. En wat wij hebben gedaan, we hebben de schoorstenen gebruikt als schachten voor lucht toe- en afvoer. • Dus onder die schoorstenen vind je allerlei techniek. • Klopt, er liggen hele ringleidingen vol techniek op de zolder. • Maar daar zie ik nu helemaal niets van. • Klopt, het was ook de intentie, dat het niet te zien was. • Maar dat kunnen we wel bekijken? • Ja! Absoluut ga mee! • Dan komen we hier bij de zolder aan. Kijk! We staan echt onder de schoorsteen en beneden zou je zeker niet doorhebben dat er hierboven zoveel techniek te vinden is. Hoe hebben jullie dat hier gekregen? • Het is allemaal in kleine onderdeeltjes bovengekomen, allemaal in kleine stukjes, want het mocht ook niet te zwaar en het moet er ook allemaal weer uit kunnen. Dus het moet vervangbaar kunnen zijn. Dus elk onderdeel is weer naar een soort man-formaat gebracht, zodat het er in en uit kan. • En hoe kun je nou twaalf jaar geleden met zo'n energietransitie er tussendoor bedenken: Het is nu nog steeds toekomstbestendig? • Ja, ziet wat er komen gaat. En je weet ooit een keer van het gas af, dus wat we hebben gedaan is gewoon gekeken 'Wat is het best haalbare voor dit pand op langere termijn?' En waarin kunnen we een voorloper zijn? Dat is ook de rol van de overheid, hè. Binnen de maatschappij laten zien dat het kan. • En kun je nu nog verder moderniseren binnen dit pand? • We hebben nu tweederde van het gebouw zo ver en eigenlijk moet de begane grond nog aangesloten worden. • En daar moet je dus rekening mee houden, ook qua aansluitingen? • Ja! Nou, aan die twee kanalen daar, die zijn al aangebracht voor de begane grond. • Mag ik eh… • Ja, ja, die kan er gewoon af. Je moet er niks in verliezen hoor! Want het belandt ergens. • Oh? Dit loopt helemaal naar beneden? • Ja, ja… • Hier kan dan weer toevoer en afvoer worden gerealiseerd. • Ja. • Voor de luchtverversing van de begane grond. • Het is een ontzettend oud monumentaal pand. • Ja. • Allerlei technische snufjes zijn hier terug te vinden. Wat is nou echt hoogstaand voor jou? • Hoogstaand is de watermist installatie. • Ja? Waarom? • Omdat die eigenlijk al voorloopt op het bouwbesluit dat er nu nog niet is. • En waarom was die watermist aansluiting voor dit pand nou de beste optie? • Nou, dat heeft te maken met de maatvoering van de leidingen die noodzakelijk zijn. Maar ook de maatvoering van de wateropslag en het feit dat je daarmee eigenlijk ook het pand kunt behouden mocht er brand ontstaan. • Ben jij trots op dit project? • Trots op het project en vooral ook op het team! • Ja, ik kan me dat wel voorstellen ja. Ik ga op zoek naar Michiel. Dank je wel! • Michiel! • Hoi Maurice! • Hoi! • Jij bent werktuigbouwkundige. • Ja. • Jij hebt dit allemaal ontworpen. Wat maakt dit project voor jou zo uniek? • Het is een heel mooi oud pand met monumentale status. Dat maakt dat je er dingen aan moet aanpassen. Hier zie je de dunne RVS-leidingen, dat zijn de watermist-leidingen, beveiliging voor het gebouw om het brandveilig te houden en te zorgen dat een brand wordt gedoofd. Het werkt enigszins hetzelfde als een sprinklerinstallatie. • Oké, sprinkler ken ik, daar komt echt heel veel water uit? • Ja! Klopt. • En dit is watermist? • Dit is watermist. Dat lijkt er enigszins op, alleen dat nozzeltje verspreidt één waterdruppel tot meer dan 1500 kleine druppels, waardoor niet alleen het vuur snel dooft maar ook de warmte snel wordt opgenomen. • Want je zit natuurlijk met dat gebouw? Dat staat er al, en je moet alles zo aanpassen dat het werkt? • Kijk, honderdvijftig kuub is veel te groot om hier in de kelder of hiernaast te zetten. Deze is vijftien kuub, dat was te doen. • Ja. • Onder andere daardoor is er een watermist installatie hierin gekomen. • Ik zit echt om me heen te kijken, maar er is van alles aangepast. • Er is een schoorsteen bij gekomen op een monumentale plek, dus op de plek waar in 1800 iemand een schoorsteen heeft bedacht, hebben we nu weer een nieuwe schoorsteen neergezet om van de klimaatinstallatie de lucht uit te blazen. • Dus eigenlijk van de buitenkant zie je er helemaal niks van? • Helemaal niks! • Dat is wel heel erg mooi! Zullen we nog even verder kijken? • Zeker! Ik loop met je mee. • Michiel, dan is dit zo'n klimaatkast waar je het over had hè? • Ja, dit is een luchtbehandelingskast. Hiermee zuigen we frisse lucht aan van buiten, die wordt voorverwarmd middels de warmte die uit het gebouw komt. We filteren de lucht, we blazen de lucht in en uiteindelijk wordt die dus verwarmd ingeblazen in de ruimtes. Waardoor dus, kadetten in dit geval, lekker rustig kunnen slapen hier in het gebouw met frisse lucht. • Het ziet er echt uit als een enorme uitdaging om al deze techniek hier in dit gebouw zo te krijgen. Hoe kom je tot zo'n ontwerp? • Dat is een samenwerking met heel veel verschillende disciplines: constructie, bouwkunde, onze monumentale adviseurs. Ik ben verantwoordelijk voor het klimaat. Ik hou rekening met de wensen van de gebruikers, daar hou ik rekening mee. Ik hou rekening met de wensen die wij als RVB hebben, de financiën zijn ook belangrijk, regelgeving, de bouwkundige mogelijkheden die je hebt, dat samen maakt een installatie en ook een project. • Het is aardig gelukt moet ik zeggen. • Ik ga nog even verder rondsnuffelen. Welke kant kan ik het beste op? • Die kant mag je oplopen. • Dank je wel Michiel! • Tot ziens hè! • Hoi! • Rob, toch? • Hé! Maurice! • Ben je daar! • Wat ben je aan het doen? • Nou, ik ben even aan het kijken hoe het aangebracht is in verband met het monument waar we in gewerkt hebben in relatie tot alle armaturen. Daar hoort natuurlijk een heleboel elektronica bij. • Ja? • En accu'tjes voor de noodverlichting. Nou, die konden we niet meer kwijt bovenop de armaturen, maar ook niet in de gewelven, omdat het een historisch kasteel is natuurlijk. • Ja, dat wil je niet zien... • Uiteraard niet. En toen hebben wij in samenspraak met Loes hebben wij deze luiken bedacht. De watermist nozzel. • O ja, ik zie 'm ja. • Want die zitten dus eigenlijk door het hele kasteel heen en dat hebben we telkens in lijnen proberen terug te laten komen, zodat het een heel erg rustig beeld geeft. • Klinkt als een, eh... intensief klusje? • We hebben het enthousiast en betrokken als een compleet bouwteam aangevlogen. En dat moet ook, want alleen kun je hier helemaal niks bewegen. • Rob, wat is er nou nog meer hier aangebracht? Wat niet zo met het blote oog te zien is? • Om te beginnen zijn de armaturen rond de kolommen in samenspraak met onze architect Loes en een lokale lichtarchitect op maat gemaakt, want deze kun je gewoon niet in de winkel kopen. En als je dan heel erg goed kijkt, dan zie je hier aan deze kant zie je een klein groen licht knipperen. • Ja? • Nou, dat is ongeveer een muntstuk van twintig eurocent, zo verschrikkelijk klein, maar daar zit de noodverlichting achter en alle zaken die met die noodverlichting te maken hebben, die zitten dus achter die luiken weggewerkt. • Oké. En wat houdt dat in? Op het moment dat... • Als de stroom uitvalt en de noodverlichting moet aan, dan zorgen die hele kleine lichtjes dat hier een verlichtingsniveau conform bouwbesluit aanwezig is... één á twee lux, om veilig te kunnen vluchten naar de buitenkant. • Hier wil jij ook iets laten zien, denk ik? • Ja, dat klopt inderdaad Maurice. Dit is zo'n typisch vloerluik dat we samen met het team hebben bedacht. Waar eigenlijk alle installaties voor elektro bij elkaar komen. Dit zijn de installaties voor zowel de lasdozen maar ook doorvoeringen. En daar zie je bijvoorbeeld een accupakketje zitten voor de noodverlichting. • Ik zie overal die kabels. Hoeveel meter aan kabels hebben jullie eigenlijk gebruikt? • Tussen de vijftig en zestig kilometer kabel zit hier in. • Echt waar? • Ja, absoluut... en dat is dan een mengelmoes van regelbekabeling, databekabeling, glasvezelbekabeling, BMI-bekabeling, maar ook gewoon de elektrabedrading. Opgeteld zitten we tussen de 50 en 60 kilometer. En daaroverheen hebben we buiten in de infrastructuur ook nog het een en ander aangebracht en dat zit tussen de 2,5 kilometer met elektrakabels, voedingskabels en glasvezelkabels. • Pfffff. • Ja, dat klopt helemaal, Maurice • Zullen we dit netjes terug doen? • Ja, perfect! Uitkijken voor de vingers. • Zo! Daar zie je helemaal niets meer van. • Dan wil ik hier iets laten zien. Deze ruimte is al wel opgeleverd, maar het is nog niet ingericht zoals je ziet. • Ik wil toch iets laten zien tussen het ouderwetse en het nieuwerwetse. Hier heb je gewoon een aantal gordijnen. Da's helemaal niks bijzonders. Wat wij gedaan hebben is die gordijnen, die laten wij 's avonds of juist overdag open of dicht gaan. Dat heeft alles te maken met de warmtewerendeschil. • We hebben speciaal glas hier in gemaakt; monumenten glas. Deze gordijnen die gaan dan 's avonds dicht. Dat is puur voor de isolatie. We hebben hier het warmteplafond in zitten. En we hebben ook natuurlijk de verlichtingsarmaturen die dan KNX en Dali geschakeld zijn, zodat we dat keurig kunnen afstemmen op de wensen van de klant en het gebruik daarvan. • Het is mooi om te zien hoe zo'n historisch pand in zo'n modern jasje terecht is gekomen. • Wij zijn ook echt supertrots dat we dit voor onze klant hebben mogen maken. • Dat is mooi om te horen! • Ja! • Dank je wel, ik heb echt veel gezien vandaag! • Tot zover! Dit unieke inkijkje bij de KMA in Breda. Ja, toch mooi hoe ze zo'n eeuwenoud monumentaal pand hebben weten te verbouwen en te verduurzamen. • Wil je nou meer weten over dit project? Luister dan ook even naar onze podcast! En dan zeg ik voor nu tot volgende keer!