Verantwoordingsdag: het slotstuk van de begrotingscyclus

Het 'andere' koffertje

Verantwoordingsdag is het slotstuk van een begrotingscyclus van 1,5 jaar. Op Prinsjesdag in september presenteert de minister van Financiën de Rijksbegroting. In april, een half jaar later, verschijnt de Voorjaarsnota, met bijstellingen, en weer een halfjaar later komt de Najaarsnota. In mei, 1,5 jaar later, is het Verantwoordingsdag en presenteren de ministers van Financiën en Algemene Zaken ‘het andere koffertje’ aan de Tweede Kamer. Met daarin het Rijksjaarverslag en het Financieel Jaarverslag Rijk (FJR). Hierin kan iedereen lezen waar het geld aan is uitgegeven, en wat het effect is geweest van de kabinetsmaatregelen.

Jaarrekeningen langs meetlat

Het verantwoordingstraject is een samenspel van vele partijen. De ministeries en een groot aantal andere rijksorganisaties maken elk hun eigen jaarrekening, en stemmen deze met Financiën af. Daarnaast is er ook een overkoepelende Rijksrekening. Om te zorgen dat alle informatie gebaseerd is op correcte cijfers, legt de Auditdienst Rijk (ADR) de jaarrekeningen van de ministeries en rijksorganisaties langs de meetlat.

Controleren namens belastingbetaler

De Algemene Rekenkamer kijkt net als de ADR naar de verantwoording, maar koppelt de cijfers ook aan beleid. De Rekenkamer controleert of het Rijk geld uitgeeft en beleid uitvoert zoals de bedoeling was en rapporteert daarover aan de Tweede Kamer. Anders dan bij een bedrijf, waar je cijfers controleert zodat er vervolgens aan de aandeelhouder kan worden uitgekeerd, controleert de Rekenkamer namens ‘de belastingbetaler’. 

Debatteren

Het werk rond Verantwoordingsdag is na deze dag nog niet voorbij. Een week later vindt namelijk het Verantwoordingsdebat plaats, de tegenhanger van de Algemene Beschouwingen. Dan ondervraagt de Kamer de ministers van Financiën en van Algemene Zaken over het Financieel Jaarverslag Rijk. De minister van Financiën kan dan al wat doorkijkjes geven naar de toekomst, maar het kan er evengoed verhit aan toe gaan.

Hectiek houdt aan

En achter de schermen zitten financieel specialisten om snel allerlei antwoorden voor de minister te schrijven. Op die dag zit je als ambtenaar echt midden in de hectiek van de politiek. Die hectiek houdt nog wel enige dagen aan, want er vinden rond die tijd veel Kamerdebatten plaats over alle jaarverslagen en rapporten. De Rekenkamer is bij die debatten aanwezig. Ook brieft de Rekenkamer in de weken na Verantwoordingsdag de ministeries, om bijvoorbeeld toelichting te geven op de rapporten. 

Verantwoordingsdag: hoe zit het ook alweer?