Welke data zijn nodig om de verspreiding van het coronavirus (COVID-19) inzichtelijk te maken? Hoe kan een arts op de coronapost van een ziekenhuis snel de ziektegeschiedenis van een patiënt inzien? Met het oog op het virus dat ons in de greep houdt, is de druk op het delen van medische informatie hoog. Maar het waarborgen van privacy en informatieveiligheid is net zo belangrijk. Tim Postema en Jochen Mikolajczak houden zich hiermee bezig bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).
Met aandacht voor privacy werken aan de beste zorg
Tim Postema
Manager en plaatsvervangend directeur Informatiebeleid - Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Jochen Mikolajczak
Coördinerend adviseur informatiebeleid Volksgezondheid - Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Coronavirus
Om het coronavirus te bestrijden en controleren overweegt de Rijksoverheid om een app in te zetten die inzichtelijk maakt of je misschien met door corona besmette mensen in aanraking bent geweest. Of het nu gaat om familieleden, passanten op straat, medereizigers in de trein of recreanten in het park. ‘Nu steeds meer mensen de straat op gaan, wordt het belangrijker dat de GGD digitaal ondersteund wordt bij contactonderzoek’, vertelt Tim Postema, manager en plaatsvervangend directeur bij de directie Informatiebeleid bij het ministerie van VWS.
‘Nu steeds meer mensen de straat op gaan, wordt het belangrijker dat de GGD digitaal ondersteund wordt bij contactonderzoek’
Toepassen van apps
Wereldwijd wordt volop geëxperimenteerd met de toepassingen van dergelijke apps. Ook in Nederland. Jochen Mikolajczak, coördinerend beleidsmedewerker bij VWS is daarbij betrokken. Hij fungeert als schakel tussen VWS, RIVM en de GGD. ‘Je kunt op dit gebied van alles uitdenken, maar dat wil niet zeggen dat het ook zondermeer goed en wenselijk is. Met zo’n heftige uitbraak ben je geneigd om misschien 4 stappen te ver te gaan. Maar we wíllen niet alle gegevens delen en dat is ook niet nodig om bijvoorbeeld de GGD digitaal te ondersteunen bij het bestrijden van de uitbraak. Zo gaan we vanzelfsprekend heel zorgvuldig om met persoonsgegevens, privacy en beveiliging.’
Transparante testfase
Om de daad bij het woord te voegen werd onlangs bij de aanbesteding van de app een nieuw initiatief gelanceerd: de appathon. Tijdens een livestream mochten burgers, journalisten en IT- en privacyspecialisten meekijken met de voorselectie van bedrijven. Jochen: ‘Er is veel kritiek geweest in de beginweken. Maar de ondertoon blijft dat de meesten het een open en transparant proces vonden. Zelfs de meest kritische mensen zeiden dat je als overheid hier altijd naar moet streven.’
‘Je moet weten waar een vraagstuk vanuit de samenleving thuishoort: bij IT of beleid. Of bij beide’
Ruimte op IC’s
Ook op minder zichtbare, maar net zo cruciale terreinen zijn Tim en Jochen bezig met de vraag hoe je op een veilige manier de juiste informatie op de juiste plek krijgt. Zoals de beddenchecker, waardoor het op nationaal niveau inzichtelijk is hoeveel ruimte er nog is op de IC’s per ziekenhuis. Of bij het beschikbaar krijgen van informatie bij de huisartsenpost van een nieuwe patiënt met COVID-19. Jochen: ‘In de zorg heb je te maken met allerlei professionele talen, standaarden waarin diagnoses en anamneses plaatsvinden. Vanuit VWS werken we met het veld aan gemeenschappelijke talen, of talen die elkaar begrijpen, zodat je als zorgverleners onderling gegevens elektronisch kunt uitwisselen.’ De zorgsector wordt zo min mogelijk belast met ingewikkelde technische standaardentaal, syntaxen en interoperabiliteitsvraagstukken. ‘Daar willen we bijvoorbeeld huisartsen helemaal niet mee vermoeien. Wij focussen ons in onze communicatie op het concreet laten zien wat het elektronisch uitwisselen van gegevens hen oplevert. Dat is óók deel van ons werk.’
Supertechneut
Voor een functie binnen de directie Informatiebeleid hoef je zelf niet per se een supertechneut te zijn, zegt Jochen. ‘Ik ben het zelf in ieder geval niet. Maar je moet wel kennis hebben van informatieveiligheid, de informatiehuishouding in de zorg én de IT’ers begrijpen die optimaal presteren in deze microwereld. Zodat hun toepassingen een weg kunnen vinden in beleid en uitvoering. Je moet weten waar een vraagstuk vanuit de samenleving thuishoort: bij IT of beleid. Of bij beide. Naar beide partijen toe moet je zo’n vraagstuk kunnen vertalen en ‘verkopen’.’
Betere zorg
Ook kennis van politiek is belangrijk voor een dergelijke functie, weet Tim. ‘De Tweede Kamer vraagt soms informatie waar je snel gehoor aan moet geven. Dat kan dus wel druk met zich meebrengen.’ Maar dat laat onverlet dat het belang van dit werk alleen maar zal toenemen. Daarvan is hij overtuigd: ‘Er zijn wereldwijd zoveel data beschikbaar. Met de kennis van vandaag kun je morgen al betere zorg leveren. Dat is echt ongekend. Waarbij we veiligheid en het waarborgen van privacy nooit uit het oog willen verliezen.’
Lees meer verhalen over verder werken tijdens de coronacrisis.