In ons dagelijks leven zien we overal wel iets terug van digitalisering. Denk aan slimme smartphones en auto’s. Maar ook in bijvoorbeeld de zorg, industrie en op het gebied van energie speelt digitalisering een steeds grotere rol. Het kabinet stimuleert deze ontwikkelingen die een belangrijke motor zijn voor de Nederlandse economie en wil hierin vooroplopen. Bart Cooijmans is Coördinerend Directeur Inkoop (CDI) bij de Rijksoverheid. Hij geeft richting aan de digitale toekomst van Nederland als digitale koploper, samen met de rijksinkooporganisaties.
Hoe rijksinkoop richting geeft aan Nederland als digitale koploper
Bart Cooijmans
Coördinerend Directeur Inkoop - Ministerie van Justitie en Veiligheid
Wat zijn voor jou de belangrijkste ontwikkelingen rond digitalisering voor inkoop? ‘De Rijksoverheid koopt jaarlijks voor zo’n € 10 miljard in. In het inkoopproces neemt digitalisering een belangrijke plaats in. Er zijn steeds meer digitale technologieën die burgers en bedrijven vooruithelpen. Zo ook bij het inkopen door de Rijksoverheid. We onderzoeken bijvoorbeeld slimme technieken waarbij robots processtappen van mensen overnemen, controles uitvoeren en keuzes maken. Daarmee kan onze inkoop efficiënter verlopen. Tegelijkertijd zien we dat er achter de inkopen die de Rijksoverheid doet, een gigantische hoeveelheid data schuilgaat in onze systemen. Als we die gegevens kunnen ontsluiten, kunnen we daar ons voordeel mee doen: slimmer, duurzamer, beter op de behoefte afgestemd inkopen. Dat geldt ook op het gebied van marktonderzoek. Met de nieuwste technieken om webanalyses uit te voeren kunnen we meer inzicht krijgen in de markt. Dit soort technieken kunnen onze inkooporganisaties helpen om nog beter in te kopen: meer waarde voor publiek geld.’
‘De toegevoegde waarde van inkoop is dat je uit de markt haalt wat het beste past bij de behoefte die de klant heeft. Daar kunnen slimme digitale ontwikkelingen bij helpen’
Welke strategie wil je daarvoor inzetten? ‘De toegevoegde waarde van inkoop is dat je uit de markt haalt wat het beste past bij de behoefte die de klant heeft. Daar kunnen slimme digitale ontwikkelingen bij helpen. Daarom houden wij goed in de gaten wat er speelt en onderzoeken we samen met het bedrijfsleven wat wel of niet werkt. De digitaliseringsstrategie van de Rijksoverheid op het gebied van inkoop is niet gericht op de klassieke stip op de horizon waar we in 1 rechte lijn naartoe gaan. Nee, we hebben een globaal idee hoe de toekomst eruitziet en willen daar stapsgewijs met kleinere, afgebakende dus meer behapbare projecten naartoe werken. Waarbij we gaandeweg leren en verder uitwerken wat er veelbelovend uitziet.’
Wat maakt zakendoen voor de Rijksoverheid anders dan voor andere organisaties? ‘Omdat we groot inkopen kunnen wij als Rijksoverheid echt invloed uitoefenen. Een goed voorbeeld daarvan is de rijksbrede inkoop van software. Veel software die we bij de Rijksoverheid gebruiken, komt van grote, wereldwijd opererende leveranciers. Wat doe je dan als er vraagtekens zijn over het gebruik van persoonsgegevens door die bedrijven?Je wilt daarmee natuurlijk geen risico’s lopen. Tegelijkertijd zijn we zelfs als Rijksoverheid voor veel van dit soort softwareleveranciers een relatief kleine partij die niet altijd eisen kan stellen aan de productontwikkeling. Vaak is het toch take it or leave it. Maar door onze krachten te bundelen met andere overheden en ook andere landen van de Europese Unie (EU), kunnen we toch een vuist maken. Zo zien we nu dat een aantal leveranciers door onze inzet hun producten en contracten aanpast om te voldoen aan de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Dit helpt bedrijven hun producten te verbeteren en daarmee wordt de privacy van gebruikers binnen de hele EU vergroot.’
‘Inkoopkracht kun je goed inzetten om maatschappelijke doelen te bereiken. Nederland loopt hierin voorop’
De impact reikt dus verder dan Nederland? ‘Ja, want het team Strategische leveranciersmanagement van de Rijksoverheid heeft contact met alle EU-landen die hierin samen willen optrekken. En daarmee bundelen we ook kennis. Over leveranciers, over wat er op de markt komt en over de technologische ontwikkelingen die in de toekomst een rol kunnen gaan spelen. Dat je met inkoopkracht - zowel door inkoopvolume als kennis - zo’n hoger maatschappelijk doel als de bescherming van privacy binnen de hele EU kunt bereiken, daar ben ik zeker trots op.’
Welke uitdagingen zie je voor de inkoop van digitale technologie voor je? ‘ICT heeft de neiging groots en meeslepend te zijn. Dat levert afbreukrisico’s op. Het is de kunst om op een beheersbare manier te werk te gaan. Dus stap voor stap en goed voor ogen houden waar we het voor doen. We doen het voor al die collega’s binnen het Rijk die de markt willen benutten om hun werk goed te kunnen doen. We doen het voor het behalen van onze maatschappelijk doelen, zoals in het voorbeeld van privacygevoelige gegevens, en we doen het voor de verschillende rijksinkooporganisaties zodat inkopen nog leuker en interessanter wordt. Een uitdaging is natuurlijk ook dat we voor een krachtig rijksinkoopstelsel met impact de juiste mensen in huis hebben en naar binnen halen.’
Wat maakt iemand tot een inkoper voor het Rijk? ‘We zijn op zoek naar goed opgeleide mensen die weten welke nieuwe digitale technieken er zijn, die in de gaten houden wat er op dit gebied gebeurt en die het leuk vinden om ermee te experimenteren. Wat mij betreft hoeven dit niet per se mensen te zijn met ervaring met inkopen en aanbesteden, als een serieuze belangstelling voor het vak er maar wel is. Het is soms ook juist goed als iemand vanuit een ander perspectief naar een onderwerp kijkt. ICT’ers of bedrijfskundigen bijvoorbeeld, die zich het inkoopvak eigen willen maken. Belangrijkste is dat je begrijpt waar we hier voor staan en er enthousiast mee aan de gang wilt gaan.’
Heb je nog een tip voor mensen die geïnteresseerd zijn? ‘Kijk niet alleen naar de baan maar ook naar de omgeving. Zoek uit of je na deze baan ook verder kunt komen. Wordt er voldoende in je geïnvesteerd, kun je hier je netwerk verder uitbouwen, interesseert het onderwerp je? Wil je hier meer over weten, meld je dan aan voor informatie. Als je kunt laten zien dat je gedreven bent en meer wilt dan alleen geld verdienen, dan heb je wat mij betreft een streepje voor.’