De Rijksoverheid gaat voor een duurzamer Nederland. Daar hoort vanzelfsprekend een milieubewust inkoopbeleid bij, vinden Rozemarijn Everts en Sarah Rose van UBR|HIS van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. En dus pakken zij hun aanbestedingstrajecten duurzaam aan. Zo drogen rijksmedewerkers vanaf volgend jaar hun handen na een toiletbezoek op de meest duurzame manier.
Als inkoper bijdragen aan milieuvriendelijk wc-bezoek
Sarah Rose
Projectleider en senior inkoopadviseur UBR|HIS - Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Rozemarijn Everts
Senior inkoopadviseur UBR|HIS - Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Wat doen jullie bij UBR|HIS? Sarah: ‘UBR|HIS is het uitvoeringscentrum dat inkoopt voor 6 departementen. Ik ben er projectleider en Rozemarijn senior inkoopadviseur. Als duo trekken we graag rijksbrede, complexe én impactvolle aanbestedingstrajecten naar ons toe. Zoals de aanbesteding voor taxi-, directie- en busvervoer, het project dat we vanaf begin 2019 samen met categorie Vervoer oppakten.’ Rozemarijn: ‘We zagen dat deze aanbesteding eraan kwam en dachten: wij bieden ons aan, als duo. We hadden eerder goed samengewerkt en zagen kansen om hier duurzame doelen aan te verbinden. Leuk is dat er bij UBR|HIS altijd mogelijkheden zijn om projecten die je aanspreken op te pakken.’
Met welke projecten kun je impact maken? Rozemarijn: ‘Niet alle aanbestedingen zijn geschikt om te koppelen aan duurzame doelen. Duurzaam beleidsonderzoek bijvoorbeeld is lastiger in te kopen dan duurzame bedrijfskleding of catering. Vooral aanbestedingen in de bedrijfsvoering zijn kansrijk en met rijksbrede aanbestedingen kun je al helemaal impact maken.’
De Rijksoverheid is ambitieus. Zo moet in 2050 de energievoorziening bijna helemaal duurzaam zijn. Sarah: ‘We stellen eisen aan de markt die we ook aan onszelf stellen. Inkoop is een belangrijke schakel om deze duurzaamheidsdoelen te behalen. Dat geeft ons een boost. We krijgen meer mensen mee en het belang wordt op hoger ambtelijk niveau erkend.’
‘Wat de Rijksoverheid aan de markt oplegt, moeten we ook aan onszelf opleggen. Inkoop is een belangrijke schakel om deze duurzaamheidsdoelen te behalen’
Sarah Rose
Staat iedereen open voor duurzaam inkopen? Sarah: ‘We merken dat sommige collega’s nog wat huiverig zijn voor duurzaam aanbesteden. Ook rond de vervoersaanbesteding. Krijgen we wel genoeg inschrijvingen? Wordt zero emissie niet veel te duur? Is het vervoer dan wel van dezelfde kwaliteit? We hebben onze opdrachtgever ervan overtuigd dat zero emissie voor het taxi-, directie- en busvervoer wél mogelijk is. De markt ziet duurzaamheid namelijk helemaal niet als een belemmering. Marktpartijen moeten die transitie naar duurzamer vervoeren toch maken. Als ze een rijksbreed contract kunnen winnen, stimuleer je die omslag alleen maar. We ontvingen veel inschrijvingen, die allemaal voldeden aan onze duurzaamheidseisen.’
Ziet een duurzaam contract er anders uit? Rozemarijn: ‘Als je duurzaam aanbesteedt, denk je vanuit duurzame doelstellingen en niet vanuit producten. We willen in het vervoerscontract dat de contractant steeds duurzamer vervoert, maar hoe hij dat doet, dat staat hem vrij. Dus komt er tussentijds een betere oplossing, dan mag hij die toepassen. Het contract is voor 8 jaar. Bij de ingang van het contract hoeft de contractant nog niet 100% duurzaamheid te leveren. In 8 jaar tijd, dus tot 2028, groeit hij daarnaartoe. Ook hebben we die langere contractduur ingebouwd om de marktpartij de tijd te geven om de investering terug te verdienen. Al blijkt nu dat duurzaam vervoer helemaal niet duurder hoeft te zijn.’
‘De snelste manier van aanbesteden is doen wat je altijd deed. Mijn advies is om meer tijd te kopen. Begin liever een jaar te vroeg met de voorbereiding, zodat je echt impact kan maken’
Rozemarijn Everts
Kost de voorbereiding van een duurzaam project meer tijd? Sarah: ‘Dat kan, maar hoeft niet. Als duurzaam aanbesteden de standaard wordt, gaat het steeds efficiënter. We zijn nu enkele maanden bezig met de voorbereidingen van een aanbesteding voor sanitaire voorzieningen. Denk aan wc-papier, handzeep en droogsystemen. Dat contract gaat pas over een half jaar in. Omdat iedereen binnen het Rijk naar de wc gaat, kun je met duurzame voorzieningen veel impact maken. We namen ruim de tijd om onze eisen te formuleren. We krijgen daarbij advies van een expertisegroep duurzaamheid en experts op het gebied van afvalmanagement, circulariteit en grondstofverwerking. Zij adviseerden bijvoorbeeld een Life Cycle Analysis (LCA).’
Wat is dat?
Rozemarijn: ‘Een LCA toont de levenscyclus van een bepaald product: van grondstof tot aan afbraak. In de analyse vergeleken we 3 producten: de katoenen handdoek, de papierrol en de elektronische handdroger. Als leek kan je denken dat een katoenen handdoek het meest milieuvriendelijk is. Maar het tegendeel is waar. De productie van katoen heeft veel milieu-impact, net als het transport naar de wasserette, de wassingen en vervolgens de afbraak. Uit de analyse kwam dat een blower het meest milieuvriendelijk is. Maar een blower vindt niet iedereen prettig.’
Hoe krijg je medewerkers dan toch mee in jullie keuzes? Sarah: ‘Dankzij ons onderzoek kunnen we aantonen dat een blower veel milieuvriendelijker is dan een katoenen rol en papier. Over een jaar onderzoeken we wat we nu echt hebben bereikt met duurzame sanitaire voorzieningen. Hoeveel CO2-uitstoot en grondstoffen besparen we nu? Door te laten zien wat je bereikt met duurzaam inkopen, wordt deze werkwijze op den duur vanzelfsprekend.’
Wat adviseren jullie andere inkooporganisaties? Rozemarijn: ‘Ga het gewoon doen’. Sarah vult aan: ‘Toon een beetje lef en neem de tijd. Aanbesteden is heel time driven. Je hebt te maken met contracten die verlopen. De snelste manier van aanbesteden is doen wat je altijd deed. Mijn advies is om meer tijd te kopen. Begin liever een jaar te vroeg met de voorbereiding, zodat je echt impact kan maken.’ Wc-papier is nu niet bepaald een boeiend product, vervolgt Sarah. ‘En als je dat product op de laagste prijs aanbesteedt, dan is er niets aan. Maar als je duurzaamheid als criterium meeneemt, dan wordt het een hartstikke leuk, leerzaam én impactvol inkoopproces. Ik heb zo veel geleerd, over droogmethoden en katoenvezels bijvoorbeeld. En dankzij die vervoersaanbesteding weet ik alles over duurzame aandrijving.’