Rijksoverheid blijft inkopen, juist in coronatijden

André Weimar

André Weimar

Directeur Inkoop-, Facilitair- en Huisvestingsbeleid Rijk - Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Als directeur Inkoop-, Facilitair- en Huisvestingsbeleid Rijk is André Weimar ambtelijk verantwoordelijk voor het stelsel waarmee de Rijksoverheid inkoopt. Van pennen, computers, auto’s tot energie en catering. Centraal staat de impact. Milieu, mens en maatschappij moeten er beter van worden. Hij vertelt over de nieuwe Rijksinkoopstrategie en zijn visie op inkopen.

Je hebt een volle agenda, komt dat ook door de corona-crisis? ‘Ik ben toegevoegd aan het corona beleidscrisisteam van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In dat team heb ik 2 petten op: die van beleidsdirecteur Facilitair en Huisvesting en die van Chief Procurement Officer (CPO, directeur Inkoop). Bij de Rijksoverheid werken zo’n 110.000 mensen in de rijkskantoren. Omdat de meesten nu thuiswerken, wordt in hoog tempo van alles afgeschaald: beveiliging, ICT, catering, schoonmaak. Dat is een enorme operatie. Als CPO ben ik nu onder meer bezig met onze ingehuurde uitzendkrachten die buiten de voorzieningen vallen. Hoe kunnen we hen tegemoetkomen? Ook houd ik me bezig met de vraag: hoe blijven we vanuit Rijksinkoop de markt bevragen om de economie draaiende te houden? Inkoop zet jaarlijks voor miljarden uit in de markt. Welke aanbestedingen zetten we door en welke schorten we op?’

Wat houdt jouw werk als CPO normaliter in? ‘Als directeur ben ik verantwoordelijk voor een ‘goede bekabeling’ van het inkoopstelsel. De Rijksinkoopstrategie is het fundament van dat stelsel. In het najaar van 2019 is de nieuwe inkoopstrategie Inkopen met impact gelanceerd. Met die inkoopstrategie zeggen we: het Rijk koopt niet langer alleen rechtmatig en efficiënt in, maar ook met maatschappelijke impact. In onze inkooptrajecten focussen we meer en meer op duurzaamheid, innovatie en inzet van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.’

Andre Weimar

‘Nergens anders dan bij de Rijksoverheid kun je je zo intensief bezighouden met impactvol inkopen’

André Weimar

Wat betekent deze nieuwe inkoopstrategie voor het Rijk? ‘Als Rijksoverheid besteden we zo’n 10 miljard euro per jaar. 5 miljard gaat naar generieke producten en diensten. Denk dan aan auto’s, bureaus en catering: producten en diensten die nodig zijn om ons werk te doen. We hebben daarvoor 20 categorieën ingericht, zoals ICT en bedrijfskleding. Daarnaast kopen we voor 5 miljard aan specifieke producten en diensten in. Zoals bruggen, wegen en viaducten, maar ook militair materieel en gebouwen. Daarvoor zijn organisaties als Rijkwaterstaat, Defensie en het Rijksvastgoedbedrijf zelf aan zet. Met onze keuze voor een product of dienst kunnen we enorm veel maatschappelijk effect bereiken. Tel daarbij op dat we als Rijk trendsettend zijn voor andere overheden, zoals provincies en gemeenten.’

Hoe beweeg je rijksorganisaties ertoe om impactvol in te kopen? ‘Die beïnvloeding is belangrijk, want wij kunnen en willen ze er niet toe verplichten. Maar ik hoop dat inkopen met impact de norm wordt. Mijn visie is dat naarmate de boodschap meer doorklinkt, mensen er niet meer omheen kunnen. Dat ze weten: deze trend waait niet over. Bewustwording vergroten we door goede voorbeelden en positieve cijfers te laten zien. Maar ook de markt moeten we meenemen in onze strategie. In onze categorieplannen laten we marktpartijen zien wat onze duurzaamheidsdoelen zijn. Zo is het inkoopbeleid van de categorie bedrijfskleding al drastisch veranderd. Voorheen werd defensiekleding uit veiligheidsoverwegingen verbrand. Nu niet meer. Textielafval levert als grondstof juist geld op. Van oude gevechtskleding worden bijvoorbeeld picknicktafels en wegenmatten gemaakt.'

Heb je nog een mooi voorbeeld van hoe jullie deze strategie inkleuren? ‘Onlangs is de Haagse Logistieke Hub geopend. Dit magazijn aan de rand van Den Haag voorziet alle kantoorgebouwen van goederen. Uitstootvrij, want met elektrische vrachtwagens, busjes en bakfietsen. Ook nemen de elektrische wagens het afval weer mee terug. In dat aanbestedingstraject stond bovenaan dat we minder transportbewegingen in de stad wilden en emissievrij wilden vervoeren. Daarmee vraag je de markt te innoveren en dus te investeren. Maar met meer dan 1 miljoen vierkante meter aan kantoorruimte maken we die investering ook rendabel. We bieden leveranciers het volume en daarmee zekerheid van werk. Als Den Haag een succes wordt, gaan we ons richten op andere steden.’

Wat zijn nieuwe trends op het gebied van impactvol inkopen? ‘Steeds belangrijker vinden wij de toepassing van internationale sociale voorwaarden (ISV) in aanbestedingen. Met dat thema is de categorie Datacenters al veel bezig. Wij willen bijvoorbeeld niet dat onze bureaustoelen of beeldschermen door kinderen zijn gemaakt. Maar wat weet je eigenlijk van de herkomst van je producten? Als Rijk kunnen we helaas niet door de hele keten heen kijken. Maar we willen dat onze leveranciers hun verantwoordelijkheid nemen en dat zij de stappen maken om in de keten te bewaken dat de internationale sociale voorwaarden worden nageleefd.’

Wat biedt deze nieuwe inkoopstrategie jullie inkopers? ‘Nergens anders dan bij de Rijksoverheid kun je je zo intensief bezighouden met impactvol inkopen. Voor inkopers met hart voor het publieke belang is dit dan ook de plek waar je moet zijn. Het vak wordt veel creatiever: inkopers mogen organisaties meenemen in de mogelijkheden die er zijn om met maatschappelijke winst in te kopen. Als nieuwe inkoper krijg je een opleidingstraject waarin je leert wat impactvol inkopen inhoudt en welke kansen er zijn. We hebben 10 inkoopfuncties geformuleerd en aan elke inkoopfunctie een opleidingstraject gekoppeld. Die opleidingstrajecten zijn we nu aan het testen bij verschillende inkooporganisaties. We willen toewerken naar permanente educatie, zodat iedere inkoper vanuit zijn eigen functieprofiel op het goede niveau blijft of komt om dit vak goed uit te oefenen. Ook bieden we traineeships: jonge, universitair opgeleide mensen werken 3 keer 6 maanden bij verschillende inkooporganisaties. Als ze goed voldoen krijgen ze na een eindopdracht een baan.’

Hoe professionaliseren jullie het vak verder? ‘Door ons bijvoorbeeld te verbinden aan de wetenschap, zodat we nieuwe inzichten over succesvol inkopen opdoen. Hiervoor is de leerstoel van bijzonder hoogleraar publieke inkoop Fredo Schotanus van de Universiteit van Utrecht mogelijk gemaakt. Hij voert onderzoeken uit die voor ons van belang zijn. Hoe stimuleer je duurzaamheid en innovatie in de markt met publieke inkoop? Welke methoden werken wel en welke niet? Door wetenschappelijk inzichten toe te passen in ons werk willen we de inkoopstrategie steeds succesvoller vormgeven. Voor inkopers met een onderzoekende houding biedt deze wisselwerking veel interessante mogelijkheden: zij kunnen bijvoorbeeld bijdragen aan pilots of onderzoek op de werkvloer.’

Meer over de organisatie

Down icon Links icon Rechts icon Up icon Facebook icon Instagram icon Linkedin icon Linkedin icon Magnet.me icon Menu icon Search icon